جنرال الکتریک یکی از بهترین شرکت‌هایی‌ست که هنگام صحبت درباره استراتژی می‌توان از آن یاد کرد. این شرکت محل توسعه و تکامل بسیاری از نظرات مدیریتی، به ویژه در حوزه استراتژی بوده است و حتی تعدادی از ابزارها و مفاهیم مدیریتی با نام این شرکت معروف شده‌اند. به همین دلیل، بررسی پیشینه این شرکت و مسیری که جنرال الکتریک تا به امروز پیموده است، می‌تواند درس‌آموخته‌های ارزشمندی داشته باشد. البته، بررسی پیشینه یک شرکت می‌تواند از زوایای گوناگونی صورت بپذیرد، به همین دلیل لازم است قبل از آنکه به مطالعه پیشینه یک شرکت بپردازیم، هدف خود را مشخص کنیم و اقدامات شرکت را بر حسب هدفی که در نظر داریم، ارزیابی کنیم.

در این یادداشت، از منظر استراتژی سطح بنگاه (Corporate Strategy)، استراتژی پرتفوی (Portfolio Strategy) و مسئله تنوع‌بخشی (Diversification) به روایت پیشینه شرکت جنرال الکتریک می‌پردازم. این روایت چندین جنبه بااهمیت دارد. نخست آنکه، بیان پیشینه یک شرکت جزئی از تاریخ‌نگاری کسب‌وکار است که در متون مدیریتی اهمیت فراوانی دارد و جان‌مایه تهیه مطالعه‌های موردی است. دوم آنکه، این پیشینه می‌تواند درس‌آموخته‌های بسیار مهمی برای مدیران حرفه‌ای درباره فراز و فرودهای تنوع‌بخشی داشته باشد و علاوه بر آن منبعی برای یادگیریِ دانشجویان کسب‌وکار درباره تئوری و منطق تنوع‌بخشی به شمار بیاید. یکی از مواردی که در برنامه آموزشی دانشکده‌های مدیریت ایران نادیده گرفته شده است، درک مفاهیم مدیریتی از طریف آشنایی با پیشینه شرکت‌های شناخته‌شده است که می‌تواند نقش بی‌بدیلی در آموختن منطق نظریه‌ها و الگوهای مدیریتی داشته باشد.

جنرال الکتریک، غول امریکایی که نام آن در متون فارسی گاه به صورت جی‌ای و گاه به شکل جی‌ئی نوشته شده است؛ در سال ۲۰۱۷ میلادی جایگاه هجدهم لیست برترین شرکت‌های دنیا به انتخاب فورچون (فورچون ۵۰۰ در سال ۲۰۱۷) و جایگاه ۱۲ لیست برترین برندهای دنیا به انتخاب فوربس (در سال ۲۰۱۷) را کسب کرده است و با ارزش بازار در حدود  ۱۶۰ میلیارد دلار در پایان سال ۲۰۱۷ یکی از ارزشمندترین شرکت‌های دنیا به شمار می‌آید. پیشینه جی‌ای مملو از داستان‌هایی درباره تغییر و تحول در جهت‌گیری این شرکت است؛ اما در پس همه این تحولات جی‌ای رکورد بیشترین ماندگاری به عنوان یکی از برترین شرکت‌های حاضر در بورس‌های نیویورک و نزدک را با حضور در شاخص صنعتی داوجونز در اختیار دارد.

جی‌ای در سال ۱۸۹۲ از ادغام شرکت توماس ادیسون با نام الکتریک لایت کمپانی با شرکت دیگری با نام توماس هوستون کمپانی شکل گرفت. هدف از این ادغام راه‌اندازی شرکتی بود که به طور متمرکز در زمینه تولید و توزیع برق و محصولاتی از قبیل لامپ‌های روشنایی و موتورهای برقی فعالیت کند. یک‌سال پس از شکل‌گیری جی‌ای، شرکت سفارشی برای ساخت موتور برق برای یک کارخانه نساجی در کارولینای جنوبی دریافت کرد. این موتور برق و عملکرد جی‌ای در ساخت آن تا اندازه‌ای موفقیت‌آمیز بود که توجه صاحبان کارخانه‌ها و مدیران سایر صنایع را به خود جلب کرد و سفارش‌های فراوانی برای ساخت موتورهای برقی مشابه به جی‌ای داده شد. در سال ۱۸۹۴ نیز اولین خط گسترده انتقال برق توسط جی‌ای در حوالی آبشار نیگارا راه‌اندازی شد. این موفقیت‌ها به سرعت جنرال الکتریک را در بازار ایالات متحده امریکا به پیش برد و آن را به یکی از جذاب‌ترین گزینه‌ها برای سرمایه‌گذاران امریکایی تبدیل کرد.

با آغاز قرن بیستم، جی‌ای حضور در همه زمینه‌های مرتبط با انرژی برق را هدف قرار داد و سبد محصولاتش را با انواع ژنراتورها، تجهیزات انتقال برق، موتورهای صنعتی برقی، لامپ‌های روشنایی و لوکوموتیوهایی برقی تکمیل کرد. تنوع یکپارچه و توسعه متمرکز عمدتاً عمودی و هدفمند سبد محصولات جی‌ای پیرامون انرژی برق و دسترسی‌اش به حق‌امتیازهای ناشی از اختراعات توماس ادیسون جایگاه ویژه‌ای را به این شرکت داده بود. از سوی دیگر، شرکت تقریباً رقیبی نداشت و همین مسئله امکان بهره‌برداری کامل از فرصت‌های بازار را به آن می‌داد.

در ابتدای قرن بیستم جی‌ای با هدف‌گیری دقیق نسبت به نیازهای بازار، نخستین شرکتی بود که اقدام به راه‌اندازی یک آزمایشگاه تحقیقاتی مستقل کرد و یکی از اساتید دانشگاه اِم‌آی‌تی را به عنوان رئیس این آزمایشگاه برگزید. این اقدام با هدف پیشگامی در توسعه تکنولوژی و ایده‌یابی برای تولید محصولات جدید، تبدیل به موتور رشد جدیدی برای جی‌ای شد و شرکت را قادر به بهبود کیفیت و کارایی برخی از محصولات کلیدی‌اش مانند لامپ روشنایی ساخت. به علاوه، جی‌ای توانست در همین آزمایشگاه با همکاری مخترعان انگلیسی و سوئدی شروع به ساخت توربین‌های تولید انرژی برق بکند. سرعت پیشرفت جی‌ای در ساخت توربین‌هایی با کارایی بالاتر بسیار چشمگیر بود و درحالی‌که این شرکت در سال ۱۹۰۱ قادر به تولید توربین‌های ۵۰۰ کیلوواتی بود، در سال ۱۹۰۳ موفق به عرضه توربین‌های ۵۰۰۰ کیلوواتی شد.

دقت هدف‌گیری و آینده‌نگری جی‌ای برای توسعه بازار پیرامون انرژی برق به سرعت این شرکت را به یکی از موفق‌ترین واحدهای اقتصادی امریکا تبدیل کرد. نوآوری‌های آزمایشگاه تحقیقاتی جنرال الکتریک در کنار خرید حق‌امتیازها و تملیک برخی از شرکت‌های کوچک سبب تنوع‌بخشی به حوزه‌های فعالیت جی‌ای شد و این شرکت اندک اندک با تولید توستر، اجاق‌گازهای برقی و اتو وارد بازار لوازم خانگی شد. منطق این تنوع‌بخشی توسعه بازار جی‌ای بود، زیرا این توسعه بازار در بخش‌های پایین‌دستی (مصرف‌کننده) به طور متقابل سبب افزایش تقاضا برای تجهیزات تولید و توزیع انرژی برق می‌شد و این مسئله کسب‌وکار جنرال الکتریک را پررونق‌تر می‌کرد. به همین دلیل جی‌ای ابتدا با تولید توستر و اتو و سپس، با تولید اجاق‌گاز و یخچال سبد محصولات خود را در زمینه لوازم خانگی تکمیل کرد.

تمرکز جی‌ای روی ساخت سیم‌های برق منجر به جلب توجه محققان این شرکت به پلاستیک شد و نخستین حرکت‌های این شرکت به سمت تنوع در خارج از مرزهای حوزه فعالیت اصلی آن با پلاستیک آغاز شد. به موازات تلاش محققان جی‌ای در صنعت پلاستیک، این شرکت به تکنولوژی رادیو هم علاقه‌مند شد و در سال ۱۹۲۲ نخستین ایستگاه رادیویی خود را راه‌اندازی کرد. این اقدامات زمینه‌ساز نوآوری‌های بعدی جی‌ای در حوزه امواج مغناطیسی و تکنولوژی‌های ضبط و پخش صدا گردید. به علاوه شرکت با مشاهده موفقیت‌هایش در تولید لوازم خانگی برقی، شروع به ساخت و عرضه محصولات جدید از جمله مخلوط‌کن، جاروبرقی و ماشین لباس‌شویی کرد و به تدریج محصولاتش را از قالب محصولات که برای استفاده‌های خاص یا برخی از خانوارها مناسب بودند، به محصولات قابل استفاده برای عموم تبدیل کرد.

دوران جنگ جهانی دوم برای جی‌ای و قابلیت‌هایش در زمینه انرژی برق و ساخت توربین بسیار سودآور بود. این شرکت در طی جنگ جهانی دوم بیش از ۵۰ مدل رادار برای ارتش امریکا طراحی و تولید کرد و علاوه بر آن، تکنولوژی تولید برق خود را در اختیار تجهیز کردن کشتی‌های نظامی ایالات‌متحده قرار داد. نوآوری دیگری که توسط جی‌ای در زمان جنگ جهانی با موفقیت مورد استفاده قرار گرفت، تکنولوژی موتورهای جت بود که قدرتمندترین مدل آن در سال ۱۹۴۳ به طور انبوه در هواپیماها به‌کارگرفته شد.

اما پایان جنگ جهانی برای جی‌ای چندان خوش‌یمن نبود. سلطه جی‌ای بر بازار تولید لامپ‌های روشنایی سبب شد تا دادگاه امریکا در سال ۱۹۴۹ با استناد به قوانین ضدانحصار رای به برچیده‌شدن حق‌امتیاز انحصاری تولید لامپ‌های روشنایی دهد و بدین ترتیب یکی از سودآورترین محصولات جی‌ای را از انحصار این شرکت خارج کند. جی‌ای در واکنش به این اتفاق به جست‌وجوی فرصت‌های کسب‌وکار در خارج از زمینه اصلی فعالیت و قابلیت‌های خود پرداخت. در اولین گام، جی‌ای در سال ۱۹۴۹ نوعی مسلسل خودکار به نام اِم-۶۱ ساخت که بعدها به یکی از سلاح‌های پرکاربرد در ارتش امریکا تبدیل شد. در ادامه شرکت دامنه فعالیت‌هایش را با ورود به صنعت سیلیکون متنوع کرد. به علاوه، تحقیقاتی که در دهه چهل میلادی روی استفاده از انرژی هسته‌ای در آزمایشگاه‌های جی‌ای آغاز شده بود، سبب راهیابی این شرکت به صنعت هسته‌ای شد و راکتور هسته‌ای ساخت جی‌ای در سال ۱۹۵۵ در نخستین زیردریایی کاملاً هسته‌ای ارتش امریکا به نام ‌اِس‌اِس‌اِن-۵۷۵ به‌کارگرفته شد. پس از عملکرد موفقیت‌آمیز این راکتور هسته‌ای، جی‌ای مجوز ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای را دریافت کرد و تبدیل به اولین شرکت خصوصی شد که تا آن زمان مجوز ساخت و راه‌اندازی راکتورهای هسته‌ای را از آژانس انرژی اتمی دریافت کرده بود.

شرکت در سال ۱۹۵۸ تولید مته‌ها و ابزارهای حفاری الکتریکی را هم به سبد محصولاتش افزود و پس از آن، در سال ۱۹۵۹ اولین حق‌امتیاز خود را در زمینه ماشین‌های معدن‌کاری به ثبت رساند. در سوی دیگر، افزایش تقاضا برای لوازم خانگی پس از جنگ جهانی دوم سبب سرمایه‌گذاری بیشتر جی‌ای روی تولید محصولات جدید شد و جی‌ای به تدریج سبد کامل‌تری از لوازم خانگی را به بازار عرضه کرد. آزمایشگاه‌های تحقیقاتی جی‌ای نیز نوآوری‌های جدیدی در موتورهای جت، توربین‌های گازی، رادیوهای ترانزیستوری و پلیمرهای ترموپلاستیک به ثبت رساندند.

با شروع دهه شصت میلادی به نظر می‌رسید جی‌ای دیگر تمرکزی روی قابلیت‌های اصلی‌اش ندارد و تقاضای بازار تنها عامل تصمیم‌گیری این شرکت برای ورود به صنایع جدید است. از سوی دیگر، محدودیت‌های قانونی درباره انحصار بازار و ظرفیت جی‌ای در نوآوری و تجاری‌سازی آن سبب شد تا این شرکت بدون هدف‌گیری و نظمی که تا پیش از آن در تصمیم‌گیری‌هایش داشت، به سرعت به سوی تنوع ناهمگون گام بردارد. ابداعاتی نظیر لیزر حالت جامد و الماس مصنوعی در همین دوره توسط آزمایشگاه‌های جی‌ای معرفی و در محصولات تولیدی این شرکت به‌کارگرفته شدند. در سال ۱۹۶۱ شرکت یک مرکز تحقیقاتی در زمینه هوافضا تأسیس کرد و در طول یک دهه پس از تأسیس این مرکز ۳۷ پروژه مرتبط با فرستادن فضانوردان به کره ماه را بر عهده گرفت. به علاوه، شرکت تحت مدیریت جدید آن، فِرِد بورچ، توجه بیشتری به انرژی هسته‌ای، تولید موتورهای جت و رایانه کرد و سرمایه‌گذاری‌های گسترده‌ای در قابلیت‌های تولیدی جی‌ای در این سه صنعت انجام شد.

نتیجه این اقدامات بزرگ‌شدن جی‌ای و پیچیدگی ساختاری آن بود که منجر به سازماندهی مجدد جی‌ای با بهره‌گیری از مفهوم واحد استراتژیک کسب‌وکار گردید و شرکت به ۴۶ واحد استراتژیک تقسیم شد که جمعاً بیش از ۱۹۰ کسب‌وکار را دربرمی‌گرفت. با این حال، روند تنوع‌بخشی جی‌ای متوقف نشد و این شرکت در سال ۱۹۷۶ میلادی یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های معدن‌کاری به نام یوتا اینترنشنال را به مبلغ ۲/۲ میلیارد دلار خریداری کرد.

توسعه ناهمگون و کاملاً متنوع جی‌ای در تمام دهه هفتاد میلادی توسط مدیران این شرکت دنبال شد و موجی از خرید و فروش شرکت‌ها که عمدتاً بدون هدف‌گیری دقیق انجام می‌شدند، شرکت را دربرگرفت. جی‌ای که در دهه پنجاه میلادی یک آموزشگاه اختصاصی برای توسعه دانش مدیران خود راه‌اندازی کرده بود، برنامه‌ها و دوره‌های آموزشی متعددی را برای توانمندسازی مدیرانش به منظور اداره این وضعیت پیچیده برگزار می‌کرد و نگرش توسعه ناهمگون و کاملاً متنوع مدیران ارشد میان مدیران سطوح مختلف از کسب‌وکارهای شرکت ترویج می‌شد. نوآوری‌ها و محصولات متعدد دامنه کسب‌وکارهای شرکت را روز به روز افزایش می‌داد و جی‌ای نخستین شرکتی بود که در سال ۱۹۷۸ توانست تعداد حق‌امتیازهای ثبت شده خود را به پنجاه هزار مورد برساند. از جمله این نوآوری‌ها محصولات مهمی نظیر ابزارآلات عکسبرداری پزشکی بود که با موفقیت به بازار عرضه شد. نوآوری شاخص دیگری از جی‌ای، نمونه‌ای آزمایشی از یک خودروی الکتریکی در سال ۱۹۷۸ بود که می‌توانست با هر نوبت شارژ ۱۱۵ کیلومتر را در مسیر مستقیم بپیماید. خرید چندین شرکت طراحی و تولید نرم‌افزار در پایان دهه هفتاد میلادی نیز در زمره اقدامات جی‌ای برای گسترش دامنه کسب‌وکارهایش قرار داشت.

نیمه دوم دهه هفتاد میلادی با چالش‌های جدیدی برای جی‌ای همراه بود. گسترش بی‌هدف جنرال الکتریک در حوزه‌ها و صنایع مختلف به تدریج عملکرد شرکت را تحت تاثیر قرار داد و به چالشی برای ارزش‌آفرینی این شرکت تبدیل شد. کسب‌وکارهای جی‌ای در رایانه، انرژی هسته‌ای و منابع معدنی از رشد مطلوبی برخوردار نبودند و مدیریت جی‌ای را درخصوص تصمیم‌گیری برای ورود به این صنایع تحت فشار گذاشتند. فاصله گرفتن از توسعه هدف‌گرا و تصمیمات نسنجیده باعث شکل‌گیری پرتفویی از کسب‌وکارها شده بود که با قابلیت‌های جی‌ای در آن زمان همخوانی نداشت.

ورود به دهه هشتاد میلادی با بزرگ‌ترین تغییر در طول تاریخ جی‌ای گره خورده است. جک ولش که از سال ۱۹۶۰ کارش را به عنوان یک مهندس شیمی در جی‌ای آغاز کرده و به تدریج در جایگاه‌های مدیریتی رشد کرده بود، در سال ۱۹۸۱ به عنوان مدیرعامل این شرکت برگزیده شد. دوران مدیریت او که از سال ۱۹۸۱ تا ۲۰۰۱ به طول انجامید یکی از موفق‌ترین دوره‌های فعالیت جی‌ای و الهام‌بخش بسیاری از کتاب‌های مدیریتی و دانشکده‌های کسب‌وکار است. جک ولش با حضور در جایگاه مدیرعامل جی‌ای فلسفه‌های مدیریتی خاص خود را در این شرکت پیاده کرد. مهم‌ترین فلسفه مدیریتی او با شعار “شماره ۱ یا ۲ صنعت خود باشید” به سرعت جای خود را با توجه به شرایط خاص آن دوره جی‌ای باز کرد و رویکرد جک ولش در پیاده‌سازی این فلسفه منجر به شهرت او با عنوان جک نوترونی شد. او پس از انتخاب به عنوان مدیرعامل شروع به تغییر هدفمند پرتفوی شرکت و واگذاری کسب‌وکارهای غیرجذابی کرد که جی‌ای در آنها قادر به قرارگرفتن در جایگاه اول یا دوم بازار نبود و در مقابل پرتفوی شرکت را با خرید کسب‌وکارهایی تقویت کرد که با قابلیت‌های اساسی جی‌ای تناسب داشتند.

در طی چند سال دامنه تحولات ناشی از انتخاب جک ولش، به فروش ۲۳۲ کسب‌وکار به ارزش ۵/۹ میلیارد دلار و خرید ۳۳۸ کسب‌وکار به ارزش ۱۱/۱ میلیارد دلار بالغ شد. هدف‌گیری دقیق و هدف‌گرایی جسورانه جک ولش سبب بهسازی پرتفوی کسب‌وکارهای جی‌ای شد و به او امکان تغییر در سیستم مدیریتی و ساختار سازمانی این شرکت را داد. ولش به موازات اصلاح پرتفوی جی‌ای اقداماتی از قبیل لایه‌زدایی سطوح مدیریت، بازتعریف نقش دفاتر مرکزی، اصلاح سیاست‌های سرپرستی و تغییر سیستم برنامه‌ریزی استراتژیک شرکت را در پیش گرفت و ارتباط بهتری میان قابلیت‌های فنی و مدیریتی جی‌ای با کسب‌وکارهای مختلف آن برقرار کرد.

جنرال الکتریک که در دهه هفتاد میلادی هزینه‌های فراوانی برای تنوع در حوزه‌های ناهمگون پرداخته بود، مجدداً رویکرد هدفمندی پیدا کرد. واگذاری واحدهای فعال در صنعت کامپیوتر در سال ۱۹۸۴، فروش یوتا اینترنشنال در سال ۱۹۸۴ و فروش بخش هوافضا در سال ۱۹۹۳ نمونه‌هایی از رویکرد فعالانه ولش در اصلاح پرتفوی جی‌ای در طول مدیریتش است. در دهه نود میلادی پرتفوی جی‌ای قابل تقسیم در سه گروه عمده تکنولوژی، ساخت و خدمات بود. ساخت همچنان هسته اصلی فعالیت‌های جی‌ای را شامل می‌شد و حدود یک سوم از درآمد شرکت را تامین می‌کرد، در مقابل جی‌ای نیز سالیانه بیش از ۱ میلیارد دلار برای تحقیق و توسعه در کسب‌وکارهای دارای ماهیت ساخت خود سرمایه‌گذاری می‌کرد تا از پویایی و عملکرد آنها محافظت کند.

با وجود رکود نسبی در اوایل دهه نود میلادی، جی‌ای توانست به لطف اصلاحات ساختاری ولش در پرتفوی کسب‌وکارش درآمد نسبتاً پایداری را کسب کند و در زمره شرکت‌های موفق در این بازه زمانی قرار گیرد. درآمد خالص شرکت که در پایان سال ۱۹۸۹ میلادی به رقم ۳/۹ میلیارد دلار بالغ می‌شد، در سال ۱۹۹۴ میلادی به ۵/۹ میلیارد دلار رسید و جی‌ای را در جایگاه سودآورترین شرکت امریکایی قرار داد. اوضاع برای جی‌ای در سال ۱۹۹۵ بهتر نیز شد و ارزش بازار شرکت برای نخستین بار از مرز ۱۰۰ میلیارد دلار عبور کرد. جنرال الکتریک تحت مدیریت ولش در سال ۱۹۹۶ به تنها شرکتی مبدل شد که در تمام یکصد سال قبل از آن در لیست شرکت‌های حاضر در شاخص صنعتی داوجونز باقی مانده بود. رشد مطمئن، پایدار و خیره‌کننده جی‌ای در نیمه دوم دهه نود میلادی نیز ادامه یافت و درآمد شرکت در سال ۱۹۹۸ از ۱۰۰ میلیارد دلار نیز فراتر رفت. ولش به منظور توسعه متمرکز جی‌ای ادغام و تملیک‌های هدفمندی را در دهه نود میلادی در پیش گرفت و پرتفوی کسب‌وکار شرکت در دو محور خدمات و کسب‌وکارهای جهانی توسعه یافت. به علاوه، روش‌هایی مانند شش سیگما از سوی ولش در مجموعه جی‌ای پیاده‌سازی شد تا هزینه‌های اضافی و ناکارآمدی‌های جی‌ای به حداقل برسد.

جی‌ای در دوره مدیریت جک ولش از درآمد ۲۶/۸ میلیارد دلاری در سال ۱۹۸۰ به درآمد ۱۳۰ میلیارد دلاری در سال ۲۰۰۰ دست یافت و ارزش بازار شرکت از ۱۴ میلیارد دلار به ۴۱۰ میلیارد دلار بالغ شد. رویکرد هدف‌مند و هدف‌گرای ولش در مدیریت جی‌ای و اصلاح پرتفوی کسب‌وکارهای این شرکت با تکیه بر قابلیت‌های اصلی و مزیت‌های رقابتی جنرال الکتریک درس‌آموخته مهمی در خصوص نیت متمرکز دارد. فلسفه اول یا دوم بودن در هر کسب‌وکار معیاری را برای تصمیم‌گیری هدفمند در جی‌ای پدید آورد که به روشنی اقدامات مدیران را جهت‌دهی و این شرکت را در طی دو دهه به یکی از موفق‌ترین شرکت‌های تجاری در دنیا مبدل ساخت.

در مقابل، شرکت‌های دیگری نظیر آر‌جی‌آر نابیسکو (ایالات‌متحده) و بی‌تی‌آر (بریتانیا) به خوش‌شانسی جی‌ای نبودند و نتوانستند در برابر وسوسه حضور در همه صنایع دوام بیاورند. توسعه بی‌قاعده این دو شرکت در نهایت منجر به کاهش توان مالی آنها و خریداری و تفکیک‌شان توسط رقبا شد. امروزه کمتر کسی از آرجی‌آر نابیسکو یا بی‌تی‌آر صحبت می‌کند؛ اما جی‌ای بر پایه میراث جک ولش در اصلاح پرتفوی کسب‌وکارهایش همچنان یکی از قدرتمندترین و ارزشمندترین شرکت‌های دنیا به شمار می‌آید و همچنان یکی از برترین‌هاست. اگرچه جنرال الکتریک نیز مانند هر شرکت دیگری دستخوش طوفان‌های کسب‌وکار شده است و تنها در بازه ۲ ساله ۲۰۱۶ تا ۲۰۱۸ از ارزش بازار ۲۸۰ میلیارد دلاری به ارزش بازار ۱۲۰ میلیارد دلاری سقوط کرده و جایگاه خود را به عنوان یکی از ده شرکت ارزشمند دنیا از دست داده است.

نسخه خلاصه‌شده این مطالعه موردی در کتاب ذهن استراتژیست، نوشته مجتبی لشکربلوکی و سید حسین جلالی، چاپ انتشارات آریاناقلم، منتشر شده است.