اولین گام برای ورود به هر حرفه‌ای، کسب اطلاع از الزامات، نیازمندی‌ها و اقتضائات فعالیت در قالب آن حرفه است. در همین زمینه، یکی از پرتکرارترین پرسش‌ها در ورود به حرفه مشاوره مدیریت، پرسش درباره چیستی مهارت های مشاوره مدیریت است. اگر طبقه‌بندی مهارت های نرم و سخت را قبول داشته باشیم، می‌توانیم این پرسش را در دو بخش پاسخ دهیم و طبعاً بخش مهارت های نرم مشاوره مدیریت بیش از مهارت‌های سخت آن چالش‌برانگیز و بااهمیت است. در این یادداشت، از نگاه خودم به اصلی‌ترین مهارت های نرم مشاوره مدیریت در قالب مولفه‌های حل مسئله، مدل‌های تفکر، داستان پردازی، قدرت تحلیل، نوشتن، ارتباطات انسانی، کنجکاوی و مدیریت منابع پرداخته‌ام. قطعاً ممکن است جای مولفه‌هایی در این لیست خالی باشد، اما به هر حال نمی‌توان ضرورت وجود این مهارت‌ها را به ویژه برای مشاوران مدیریت نادیده گرفت.

حل مسئله 

حل مسئله اصلی‌ترین نقش مشاوران مدیریت است و به همین دلیل، مهم‌ترین مهارت برای فعالیت در این حرفه به شمار می‌آید. در واقع، ما نقش مشاور را می‌پذیریم تا صورت‌مسئله‌های سازمان را در یک دامنه و مرز مشخص حل کنیم و حل مسئله ارزش افزوده ما برای کارفرماست. به همین دلیل اشاره به الگوها و روش‌های اختصاصی حل مسئله یکی از عوامل ایجاد تمایز در شرکت‌های مشاوره مدیریت بین‌المللی است. اگر در ابتدای مسیر حرفه‌ای در مشاوره مدیریت هستید، پیشنهاد می‌کنم ابتدا با قابلیت حل مسئله‌تان شروع کنید و این توانمندی را با یادگیری روش‌های مختلف مسئله‌یابی، نحوه تعریف و بیان مسئله، تکنیک‌های کمّی و کیفی گردآوری داده‌ها و مدل‌های حل مسئله تقویت کنید.

مدل‌های تفکر 

ما عمدتاً با تفکر منطقی آشنا هستیم، به ویژه اگر در طی دوران تحصیل از حد متوسط فراتر بوده باشیم. اما تفکر فقط محدود به الگوی تفکر منطقی نیست و مدل‌های دیگری از جمله تفکر انتقادی، تفکر خلاقانه، تفکر سیستمی و تفکر استراتژیک هم در میان مدل‌های تفکر از اهمیت برخوردارند. توانمندی در به‌کارگیری این مدل‌های متنوع یکی از اجزای اصلی مهارت های نرم مشاوره مدیریت است؛ و مشاورانی که نتوانند در کنار تفکر منطقی از قابلیت‌های ذهنی‌شان برای نگاه به مسائل از دریچه انتقادی، خلاقانه، سیستمی یا استراتژیک استفاده کنند، نمی‌توانند توصیه‌هایی فراتر از کتاب‌ها داشته باشند!

داستان پردازی 

مهارت داستان پردازی یکی از کلیدواژه‌های روبه‌رشد در میان اجزای مختلف مهارت های نرم مشاوره مدیریت است. مشاوران عموماً با انبوهی از داده‌ها سروکار دارند و جلسات مشاوره به طور معمول با ارائه این داده‌ها به کارفرما به پیش می‌رود. اما باید در نظر داشته باشیم که بسیاری از کارفرمایان داده‌ها را در اختیار دارند، اما نمی‌دانند چطور باید به ترکیب داده‌ها بپردازند، الگوهای جدیدی از میان داده‌های پراکنده پیدا کنند و ربط و برهم‌کنش میان آنها را دریابند. مهارت داستان پردازی دقیقاً همینجا وارد گود می‌شود؛ مشاورانی که از این مهارت برخوردارند، این فرصت را پیدا می‌کنند که از دل داده‌ها به استخراج بینش‌ها، فرضیه‌ها و در نهایت، توصیه‌ها بپردازند و برای سازمان ارزش ویژه‌ای خلق کنند که صرفاً با مرور داده‌ها قابل اکتساب نیست.

قدرت تحلیل 

یکی از دلایل به‌کارگیری مشاوران، قدرت ویژه آنها در تحلیل است. این قدرت ممکن است ناشی از دانش انباشتی، تجربه‌های متنوع، تسلط بر ابزارهای تحلیل و یا حتی یک استعداد خدادادی باشد. اما هر آنچه را که به عنوان ریشه قدرت تحلیل در نظر بگیریم، تفاوتی در ارزشمندی این مهارت ایجاد نمی‌کند. تفاوت و تمایز مشاوران توانمند بر حسب قدرت تحلیل را باید در خروجی‌ها و توصیه‌های آنان جست‌وجو کرد؛ قدرت تحلیل بالاتر منجر به توسعه گزینه‌ها و توصیه‌های متعدد در قالب سناریوهای متنوع می‌شود، درحالی‌که بدون قدرت تحلیل احتمالاً نمی‌توانیم احتمالات مختلف را در نظر بگیریم و آنها را به شکل سناریوهایی دقیق مستند کنیم.

مهارت نوشتن 

بله، نوشتن! مشاوران مدیریت باید قادر به مکتوب کردن ایده‌های‌شان در قالب اسناد و گزارشات باشند. یکی از آزاردهنده‌ترین ویژگی‌های مشاوران مدیریت، شفاهی بودن آنهاست. ایده‌ها و توصیه‌های خارق‌العاده‌ای که صرفاً به صورت شفاهی بیان شوند و راهی به مستندات پیدا نکنند؛ در یادها کمرنگ می‌شوند، در طی انتقال میان اشخاص مورد دخل و تصرف قرار می‌گیرند، یا باید هر بار برای به‌کارگیری آنها تفسیر مجددی ارائه نمود. گزارش‌نویسی و نوشتن یکی از خصیصه‌های مهم برای مشاوران مدیریت است و در عین‌حال، یکی از سخت‌ترین مهارت های نرم مشاوره مدیریت برای تنبل‌ها!

ارتباطات انسانی 

حرفه مشاوره مدیریت به برقراری ارتباط با انسان‌ها گره خورده است. ورای نقشی که به عنوان مشاور بر عهده می‌گیریم، در پروژه‌های مشاوره مدیریت با انسان‌ها سروکار داریم و مهارت‌های ارتباطاتی نقش تعیین‌کننده‌ای در شکل‌گیری یک رابطه مثبت دارند. موفقیت در مذاکرات اخذ پروژه، پیشبرد جلسات مشاوره، ایجاد همسویی میان ذی‌نفعان مختلف، و ارائه اثربخش و تاثیرگذار نتایج و توصیه‌ها بدون داشتن ارتباطات انسانی امکان‌پذیر نیست.

کنجکاوی 

شاید قرار گرفتن کنجکاوی در این لیست عجیب باشد، اما کنجکاوی هم یک مهارت نرم برای مشاوران مدیریت است. مشاوران مدیریت نباید به داده‌های در دسترس اکتفا کنند و مهم‌تر از آن نباید اولین ایده‌های‌شان را به عنوان راهکار حل مسئله در نظر بگیرند. اگرچه کنجکاوی یک خصیصه ذاتی است، اما می‌شود آن را تقویت کرد و برای این کار به استفاده از روش‌های سیستماتیک یا بهره‌گیری از چک‌لیست‌ها و سئوالات راهنما پرداخت.

مدیریت منابع 

مشاوران مدیریت باید قادر به مدیریت منابع محدود خود باشند. مهم‌ترین منبع تحت اختیار مشاوران، زمان آنهاست. اینکه چه پیشنهاداتی را بپذیریم و چگونه زمان محدودمان را میان این پیشنهادات تقسیم کنیم، یکی از ضروری‌ترین و بدیهی‌ترین اصول کار به عنوان مشاور مدیریت است. علاوه بر این، اگر مشاوران مدیریت قادر به کنترل زمان‌شان برای ایجاد تعادل میان کاشت و داشت (یادگیری مستمر) و برداشت (پذیرش پروژه‌های جدید) نباشند، به سختی می‌توانند برای مدتی طولانی در این حرفه به فعالیت ادامه دهند و تصویر حرفه‌ای و برند شخصی مطلوبی از خودشان به نمایش بگذارند.