بیماری کرونا سرخط اخبار این روزها را به خودش اختصاص داده است و هر روز انبوهی از توصیه‌های بهداشتی برای پیشگیری از ابتلا به ویروس توسط مراجع خبری منتشر می‌شود. متاسفانه اطلاع‌رسانی پیرامون وضعیت این بیماری هم چندان مطلوب نیست و همین مسئله سبب اشاعه شایعات و آمارهای ضد و نقیض می‌شود. تنها چیزی که در این میان می‌شود با اطمینان از آن صحبت کرد، خطر ابتلا به ویروس کووید ۱۹ است (که در ایران به ویروس کرونا مصطلح شده است) که هم ایران و هم کشورهایی مانند ایتالیا و کره‌جنوبی را درگیر خود ساخته است. طبعاً در چنین شرایطی، واکنش‌های سنجیده و حساب‌شده حرف اول را می‌زند و نگاهی بر رفتار دیگر کشورهای درگیر با این ویروس نیز می‌تواند درس‌آموخته‌های مهمی برای ما به همراه داشته باشد. هرچند متاسفانه انگار تاثیر این درس‌آموخته‌ها فقط در سطح حرف باقی مانده و راهی به سطح تصمیم‌گیری عملی پیدا نکرده است. در این یادداشت کوتاه قصد دارم بر مبنای مشاهدات یک‌هفته اخیر یک چک لیست پیشگیری از کرونا را برای سازمان‌ها مورد اشاره قرار دهم، شاید این چک لیست برای سازمان شما هم مفید باشد.

اجازه دهید چند پیش‌فرض را با هم بررسی کنیم:

آمار و ارقام بین‌المللی نشان می‌دهد ویروس کووید ۱۹ از شتاب قابل‌توجهی در اشاعه برخوردار است و این به معنای قدرت ویروس برای آلوده کردن نسبت زیادی از جامعه در مدت زمان اندک است. طبعاً از آنجایی که هر فرد آلوده ممکن است با افراد مختلفی در تماس باشد و در مکان‌های مختلفی رفت و آمد داشته باشد، این شتاب نرخ تصاعدی خواهد داشت و این یعنی هر فرد آلوده ممکن است چندین نفر دیگر را مبتلا سازد. این وضعیت شما را یاد چه چیزی می‌اندازد؟! یک هرم که به سرعت رشد می‌کند و هر زیرمجموعه، خود تشکیل یک مجموعه جدید و در حال رشد را می‌دهد.

سازمان بهداشت جهانی و پزشکان بر این نکته تاکید می‌کنند که دارویی برای درمان بیماران مبتلا به کروناویروس جدید در حال حاضر وجود ندارد. نوظهور بودن ویروس و شتاب فزاینده مبتلایان عملاً توان سیستم‌های بهداشتی برای صرف منابع به منظور تولید دارو برای درمان یا واکسن برای پیشگیری از ابتلا به ویروس را محدود کرده است. از سوی دیگر، پیامدهای ابتلا به ویروس و سرعت تخریب بدن بیمار توسط ویروس امکان آزمایش و ارزیابی برای شناخت کنش‌های ویروس و درنظر گرفتن واکنش‌های لازم برای مقابله با ویروس را دشوار ساخته است.

تقریباً همه نهادها، سازمان‌ها و متخصصان پزشکی بر اهمیت پیشگیری از ابتلا به ویروس از طریق رعایت اصول بهداشت شخصی تاکید می‌کنند. راه مقابله چندان پیچیده نیست: اجتناب از حضور در اماکن شلوغ، رعایت بهداشت فردی به ویژه با شست‌وشوی منظم دست‌ها، توجه به تغذیه مناسب و اجتناب از استرس و ترس ناشی از بیماری. بنابراین ابزاری که برای مقابله با ابتلا به این بیماری نیاز داریم، ابزار پیچیده‌ای نیست و می‌توان با قدری تدبیر به مقابله با کووید ۱۹ پرداخت.

نگاهی به این سه پیش‌فرض نشان می‌دهند سازمان‌ها و بنگاه‌های اقتصادی نقش مهمی در کنترل ویروس کووید ۱۹ دارند. همه سازمان‌ها، چه کوچک و چه بزرگ، محل تجمع و رفت و آمد روزانه تعداد زیادی از مردم هستند. حضور افراد در محیط‌هایی که فاقد امکانات بهداشتی اولیه است، می‌تواند به ویروس کمک کند تا شتاب بیشتری بگیرد و افراد بیشتری را طعمه خود سازد. در چنین شرایطی سازمان‌ها با دو صورت مسئله مهم روبه‌رو هستند:

(۱) افزایش تدابیر بهداشتی و سطح استاندارد بهداشتی در سطح سازمان

(۲) تعطیلی موقت برخی از بخش‌ها یا کل سازمان

باید به یاد داشته باشیم که رابطه میان سازمان و کارکنان یک رابطه دوسویه است. تنها زمانی کارکنان حرکت در راستای اهداف سازمان را به دقت و با قدرت پیگیری می‌کنند که مطمئن باشند سازمان برای آنها ارزش قائل است و گسترش ویروس کووید ۱۹ دقیقاً یکی از مقاطعی است که نگرش سازمان به کارکنانش را می‌آزماید.

در طول هفته بنا بر نقش‌ها و مسئولیت‌هایی که بر عهده دارم، با چندین سازمان در صنایع و بخش‌های مختلف سر و کار دارم. در هر کدام از این سازمان بخشی از مجموعه رفتارهای چک لیست ذیل را مشاهده کرده‌ام و اکنون که این یادداشت را می‌نویسم، برخی بخش‌ها یا کل این سازمان‌ها تعطیل شده‌اند و کارکنان به صورت دورکاری به انجام وظایف محوله می‌پردازند. طبعاً شما هم همه موارد این چک لیست پیشگیری از کرونا را می‌دانید، اما بد ندیدم که در این یادداشت به صورت یکپارچه اشاره‌ای به این تدابیر بهداشتی بیاورم، شاید حتی برای یک سازمان یا یک فرد مفید باشد.

چک لیست بهداشتی: سازمان‌ها چگونه می‌توانند در برابر کرونا تدابیر بهداشتی بهتر و بیشتری داشته باشند؟

پروتکل مشخصی در خصوص امدادرسانی و خدمات پزشکی به کارکنان در صورت مشاهده موارد مشکوک به ابتلا تعریف شود

مواد خوراکی مشترک نظیر چای یا قندان‌ها جمع‌آوری شوند

کارکنان ملزم به استفاده از ظروف شخصی در غذاخوری باشند و در صورت نیاز تنها از ظروف یک‌بار مصرف استفاده شود

غذاخوری قبل از ساعت نهار و بعد از ساعت نهار به طور کامل ضدعفونی شود

سفارش غذا از رستوران‌ها، کافه‌ها و مراکز تهیه غذا ممنوع شود

دستگیره درب‌ها، کلیدهای روشنایی، دکمه‌های آسانسور و سایر بخش‌های ساختمان در فواصل زمانی منظم ضدعفونی شوند

دستگاه‌های تلفن و رایانه‌ها هر روز ضدعفونی شوند

سرویس بهداشتی هر ۲ ساعت یک‌بار با مواد ضدعفونی‌کننده قوی شست‌وشو شود

از وجود مقدار کافی مایع شوینده و دستمال کاغذی در سرویس‌های بهداشتی اطمینان حاصل شود

نیروهای خدماتی برای انجام همه وظایف خود از دستکش استفاده کنند

جلسات با مهمانان بیرون از شرکت با عذرخواهی و حفظ احترام میهمانان به زمان دیگری موکول شود

جلسات در دفاتر دیگر شرکت‌ها با عذرخواهی و حفظ احترام میزبانان به زمان دیگری موکول شود

از حضور در نمایشگاه‌ها، همایش‌ها و گردهمایی‌ها خودداری شود

جلسات داخلی شرکت به شدت و به جز برای موارد اضطراری محدود شوند

برای جلسات اضطراری پیش‌بینی‌های لازم در زمینه وجود دستکش، ماسک و مواد ضدعفونی‌کننده برای حاضران در جلسه صورت بگیرد

اتاق جلسات قبل و بعد از برگزاری جلسات ضدعفونی شود

مجوزها و سطح دسترسی بیشتری برای دورکاری به کارکنان داده شود

با سازوکار دورکاری یا نوبت‌کاری رفت و آمد کارکنان به حداقل ممکن کاهش داده شود

رفت و آمدهای ضروری کارکنان با جبران هزینه به وسیله خودروی شخصی یا استفاده از سرویس‌های اینترنتی انجام شود

ساعات کاری برای رفت و آمدهای ضروری کارکنان به ساعاتی غیر از ساعات پیک ترافیکی انتقال داده شود

مراجعات به سازمان محدود شود و اشخاص معینی در بخش پذیرش پاسخگوی مراجعات ضروری باشند

انعطاف‌پذیری سیستم اداری و منابع انسانی سازمان برای اعطای مرخصی‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت افزایش یابد

پروژه‌های غیرضروری (مانند ممیزی‌های تعالی سازمانی) تعلیق شوند

امیدوارم همین توصیه‌های ساده چک لیست پیشگیری از کرونا در سازمان‌ها به فراموشی سپرده نشوند. البته باید به یاد داشته باشیم که رعایت بهداشت فردی، حتی از توصیه‌های این چک لیست هم مهم‌تر است. سلامت باشید.