سالی که گذشت، تقریباً برای همه‌مان به نوعی سخت بود و همه‌مان احتمالاً سال سخت‌تری را هم در پیش رو داریم. این خبرِ بد بود، اما خبرِ خوب این است که همه‌مان انتخاب داریم و استراتژی به تعبیر راجر مارتین، چیزی به جز انتخاب‌های دشوار نیست. صحبت کردن از سختی‌ها، مقایسه اوضاع امسال با فلان‌سال و نالیدن از شرایط بد کار ساده‌ای است، اما انتخاب کردن دشوار است! و برای مواجهه با یک سال سخت، لازم است انتخاب‌های دشوار داشته باشیم. امیدوارم در آزمونِ انتخاب های دشوار زندگی‌تان سربلند باشید، سال نو مبارک.
مفاهیم و قواعد استراتژی و تصمیم‌گیری استراتژیک محدود به فضای کسب‌وکار نیستند. بسیاری از این مفاهیم و قواعد را می‌توان در عرصه‌های دیگر، از جمله زندگی شخصی به‌کار گرفت. یکی از این مفاهیم مزیت رقابتی است که البته بیشتر آن را در زمینه کسب‌وکار و بنگاه‌داری مورد استفاده قرار می‌دهند، اما این مفهوم و به ویژه مزیت رقابتی ناپایدار در شرایط امروزی کشورمان، برای زندگی شخصی نیز کاربرد دارد. ایران در شش ماه نخست سال ۹۷ شرایط ویژه‌ای را از سر گذرانده است. افزایش تهدیدهای بین‌المللی، سایه تحریم‌های جدید، نرخ فزاینده تورم، افزایش قیمت ارز و کاهش ظرفیت تولید در بسیاری از صنایع و شرکت‌ها سبب شده تا فضای کسب‌وکار و به تبع آن، بازار اشتغال آسیب فراوانی را متحمل شود. در چنین شرایطی می‌توان استراتژی‌های متفاوتی را به‌کار گرفت و یکی از این استراتژی‌ها، آمادگی در برابر طوفان است. طوفانی که ممکن است به قیمت از دست دادن شغل یا کسب‌وکارتان منجر شود. فرض کنید در یک کشتی وسط اقیانوس هستید و ابرهای سیاه و متراکم لحظه به لحظه محدوده بیشتری از افق را اشغال می‌کنند و احتمال مواجهه با طوفان و گردباد به شدت رو به افزایش است. در چنین شرایطی دست روی دست می‌گذارید؟
وقتی این وب‌سایت را راه‌اندازی کردم، به دنبال آن بودم که میان نوشته‌های تخصصی و علمی و حرفه‌ای پیرامون مشاوره مدیریت و استراتژی، گاهی هم در قالب پاورقی درباره دغدغه‌ها و نظرات شخصی‌ام بنویسم و چه دغدغه‌ای بهتر از پرداختن به خود مسئله نوشتن! برای من که هم به سبب زندگی حرفه‌ای و هم زندگی دانشگاهی زیاد با نوشتن سروکار دارم، انتقادهای کاوه لاجوردی درباره ویراستاری و ویرایش متن کاملاً ملموس است. شاید چند جمله پاراگراف آخر یکی از نوشته‌های کاوه لاجوردی گویای همه آن چیزی باشد که من هم به آن عمیقاً معتقدم:
تصور من این است که هیچ شخص یا نهادی پلیسِ زبان نیست… هرکس مجاز است هر طور خواست بنویسد
ما در سال‌های اخیر با چالش‌های متعدد و متنوعی در کشورمان روبه‌رو بوده‌ایم که جنبه‌های مختلف اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و حتی زیست‌محیطی زندگی‌مان را تحت تاثیر خود قرار داده‌اند. با وجود هشدارهای متعدد خبرگان و سیاست‌گذاران درباره شدت گرفتن این چالش‌ها و دامنه تاثیرگذاری‌شان، تغییری در نگاه ما به صورت مسئله‌ها ایجاد نشده و هر روز شاهد شدت گرفتن تبعات و پیامدهای این چالش‌ها هستیم. مسائلی نظیر کم‌آبی، ارتباطات بین‌الملل، نظام پولی و بانکی، بیکاری، کیفیت نظام آموزشی، تخریب محیط‌زیست یا رکود فضای کسب‌وکار تنها بخش اندکی از این چالش‌ها هستند که گاه از برخی از آنها با عنوان ابرچالش‌های اقتصاد ایران هم یاد شده است. آنچه ممکن است در نگاه اول به ذهن مخاطب خطور کند این باور است که ایران به عنوان یک سیستم متشکل از بخش‌های مختلف اجرایی، قضایی، تقنینی، نظامی و غیره با شرایط خاص و ویژه‌ای در دنیا روبه‌روست که این چالش‌ها را اجتناب‌ناپذیر و حل آنها را غیرممکن می‌سازد. اما آیا ایران تنها کشوری‌ست که با این چالش‌ها روبه‌روست؟ به علاوه آنچه این چالش‌ها را پیچیده‌تر می‌سازد، نگاه ساده‌انگارانه‌ای است که برهم‌کنش هرکدام از این بحران‌ها را روی سایر بحران‌ها و چالش‌های سیستم نادیده می‌گیرد و با رویکرد تک‌بعدی درصدد بهینه‌سازی بخشی از سیستم به هزینه تخریب دیگر بخش‌های سیستم است.
استارت‌آپ یکی از پرتکرارترین واژه‌هایی‌ست که این روزها در فضای کسب‌وکار شنیده می‌شود و اگر اهل پیگیری باشید، تقریباً می‌توانید هر هفته رویدادی را در یکی از شهرهای ایران پیدا کنید که مرتبط با استارت‌آپ‌ها، مسابقه روی ایده‌های جدید، جذب منابع مالی و مسائل مشابه اینها برگزار می‌شود. به موازات اشاعه هرچه بیشتر فرهنگ استارت‌آپی، یک‌سری نگرانی‌ها و دغدغه‌ها هم مطرح است. به عنوان کسی که چندین سال است به مشاوره مدیریت و آموزش‌های حرفه‌ای برای مدیران سازمان‌های مختلف مشغولم و به واسطه ارتباط با تعدادی از صاحبان ایده و مدیران استارت‌آپ‌ها و همچنین؛ همکاری با صندوق نوآوری و شکوفایی در ارزیابی طرح‌های دانش‌بنیان؛ از نزدیک با تعداد زیادی از استارت‌آپ‌ها تعامل داشته‌ام، برخی از این دغدغه‌ها را از دیدگاه شخصی‌ام بیان می‌کنم. البته ناگفته نماند که دغدغه‌های من مشابه دغدغه‌های بسیاری از فعالان فضای کسب‌وکار و استارت‌آپ‌هاست.