آرشیو

این روزها همه چیز استراتژیک شده است. تحول استراتژیک، اقدام استراتژیک، هدف استراتژیک، مذاکره استراتژیک، ایده استراتژیک، سرمایه‌گذاری استراتژیک، شاخص استراتژیک، دیدگاه استراتژیک، سیستم استراتژیک، کالای استراتژیک و و و. در این وضعیت، دیگر کم مانده که با عبارت راهبرد استراتژیک هم مواجه شویم! همه‌ی سازمان‌ها، سیستم‌ها و نهاد‌های اقتصادی-اجتماعی به غیر از وجه استراتژیک، وجه عملیاتی هم دارند و این بازی زبانی با صفت استراتژیک و پنهان‌شدن پشت عبارت‌های شیک اما غلط، کمکی به حل مسائل عملیاتی نمی‌کند. تا زمانی‌که برای افزایش وجهه و اعتبارمان، پشت صفت استراتژیک پنهان می‌شویم و هر چیزی را استراتژیک می‌پنداریم، با انبوهی از مسائل کوچک، اما پراهمیت عملیاتی روبه‌رو خواهیم بود که نه تنها هر تغییری رو به تعالی را ناممکن می‌سازند، بلکه ذره‌ذره ستون‌های پایداری سازمان را هم می‌جوند. توانایی شناسایی مسائل استراتژیک و تفکیک آنها از مسائلی که استراتژیک نیستند، یک مهارت ضروری برای هدایت سازمان‌ها و سیستم‌ها، به ویژه در سطوح بالاتر سازمانی است.

به عنوان مشاور استراتژی، بارها با این مسئله مواجه شده‌ام که سازمان‌ها تلاش می‌کنند تا به همه فرصت‌ها و موقعیت‌ها پاسخ بله بدهند. نتیجه چنین رویکردی سازمان‌های بدقواره‌ای است که تبِ استفاده از پیشوند هلدینگ را دارند و با حضور پراکنده در کسب‌وکارهای گوناگون، عملکردی ضعیف و پایین‌تر از حد متوسط دارند. اگر بخواهم به یک جزء کلیدی از مفهوم استراتژی اشاره کنم؛ باید بگویم که “انتخاب جوهره استراتژی است” و سازمان‌ها باید به دنبال استراتژی‌هایی باشند که انتخاب‌های روشنی را پیش روی‌شان گذاشته و مانع پراکندگی و هدررفت تلاش‌های‌شان باشد. باید به یاد داشته باشیم که “اگر همه چیز در اولویت باشد، هیچ چیز در اولویت نیست” و انتخاب مواردی که در اولویت نیستند، یکی از مسئولیت‌های استراتژیک مدیران ارشد هر سیستم اقتصادی-اجتماعی است.

+ پانوشت: اگر علاقه‌مند به مطالعه پیرامون نگاه به استراتژی در قالب “انتخاب” هستید، توصیه می‌کنم کتاب بازی برد: راهکارهای دستیابی به استراتژی برد را بخوانید. الگوی طراحی استراتژی در کتاب بازی برد منطبق بر همین منطق “انتخاب” است.

مشاوران مدیریت و تحلیل‌گران استراتژی در ایران عمدتاً با پیش‌فرض‌هایی که در به‌کارگیری یک مدل یا الگو تاثیرگذارند، ناآشنا هستند یا به آنها توجه نمی‌کنند. به همین دلیل است که در پروژه‌های مشاوره مدیریت در صنایع گوناگون عمدتاً از مدل های طراحی استراتژی همسان برای برنامه‌ریزی استراتژیک و تدوین استراتژی استفاده می‌شود و اگر گزارش‌های استراتژی چند سازمان‌ را تورق کرده باشید، با تکرار الگوهای مشابه برای حل مسائل مختلف در سازمان‌های مختلف مواجه می‌شوید. این ناآشنایی یا بی‌توجهی منجر به طراحی استراتژی‌های بی‌کیفیت و غیراثربخش می‌شود و سازمان را از صرف منابع و تلاش برای طراحی و تدوین استراتژی مایوس می‌سازد. دغدغه فهم مسئله‌های واقعی، برقراری تناسب میان روش حل مسئله با اقتضائات سازمان و خلاقیت در نحوه اجرای هر روش ضرورت‌هایی هستند که باید برای اثربخشی مشاوره‌های استراتژی مورد توجه قرار گیرند.